
Tembang Sinom - Selamat datang di blog pelajar.web.id, kali ini admin akan membagikan Rangkuman materi tentang Tembang Sinom Serat Wedhatama (Gancaran dalam Bahasa Jawa LENGKAP).
Berikut adalah rangkuman yang berisi piwulang tembang sinom, filosofi tembang sinom, dasanama, watak, piwulang, paugeran atau aturan, negesi tembung (mengartikan kata-kata yang sukar) dan lainnya.
Gancaran Tembang Sinom di bawah ini sudah dibuatkan Arti Perkata maupun Gancaran Baris. Mungkin ini bisa menjadi tambahan referensi kalian mengenai Materi Tembang Sinom Serat Wedhatama.
Tembang Sinom Serat Wedhatama
Serat Wedahatama kaanggit dening Kanjeng Gusti Pangeran Adipati Arya ( K.G.P.A.A ) Sri Mangkunegara IV.
Serat Wedhatama ngemot limang pupuh tembang macapat, yaiku Pangkur (14 pada), Sinom (18 pada), Pucung (15 pada), Gambuh (35 pada), lan Kinanthi (18 pada).
Piwulang Tembang Macapat Serat Wedhatama
- Aweh pangalembana marang pawongan kang seneng ing solah bawa kang lurus (wus sengsem reh ngasamun), asipat aweh pangapura lan sabar.
- Nengenake kadiwasaning akal, pikiran, rasionalitas utawa intelektual.
- Babagan karakter lan tumindak kang becik. Menehi tuladha kaya dene Panembahan Senapati. Piyambake tumemen nahan hawa napsu kang dilakoni kanthi tapa.
- Ngajarake babagan telung nilai kang bisa ngangkat drajate manungsa, yaiku pangkat, bandha, lan kapinteran.
- Ngajarake telung prakara kang dadi cagaking panguripan, yaiku lila yen kelangan, sabar nalika antuk pacoban, lan nrima ing pandum pasrah sumarah mring Gusti.
- Ngajarake supaya ngedohi sipat angkara murka, yaiku nesu kang tanpa alesan, nutupi kaluputane dhewe, milara mring liyan, pengin dianggep pinter sanajan bodho, lan tansah duwe pamrih.
- Manungsa kang luhur bebudene iku seneng mapan ing papan sepi, reresik jiwa, nanging tansah nglakoni kewajibane, asipat ruruh, lan gawe seneng atine liyan.
Filosofi 11 Tembang Macapat
- Maskumambang : Pratanda diwiwitine urip manungsa ing alam donya. Digambarake bayi sing isih ning jero weteng utawa janin ning jaro kandungan.
- Mijil : wijil, wiyos, raras, sulastri Artinipun metu utawa lahir. Digambarake bayi sing lagi wae lahir saka rahim ibune isih suci.
- Kinanthi : saka tembung kanthi utawa dikanthi (dibimbing, diarakan lan dipandu). Digambarake bocah sing diwenehi piwulang utawa diwenehi nasehat saka wong tuwane.
- Sinom : saka tembung nom utawa godhong asem = sinom. Digambarake bocah sing uwis nom utawa basa arab aqil baliq.
- Asmaradhana : saka tembung Asmara lan dahana. Digambarake wong sing wis nandhang tresna antarane wong lanang kaliyan wong wadon.
- Gambuh : saka tembung jumbuh artinipun cocok pas. Digambarake wong lanang karo wong wadon sing wis padha-padha cocok kanggo jalin krama.
- Dhandanggula : saka tembung gegadhangan lan gula, (gegadhangan = angen-angen, gegayuhan lan cita-cita). Digambarake wong sing duwe gegayuhan urip mulya karo garwa utawa pasangane.
- Durma : diartikne saka tembung munduring tata krama. Digambarake manungsa mesthi duweni watak kang ala, wengis, iri dengki srei, nesu lan angkara murka.
- Pangkur : saka tembung mungkur. Digambarake manungsa sing uwis ora mikir bab kadonyan lan uwis iso ngendaleni hawa nepsu namung mikir bab agama kanggo sangu ing akherat.
- Megatruh : saka tembung megat lan ruh. Digambarake manungsa sing arep ninggalke donya utawi sakaratul maut.
- Pocung : Digambarake manungsa sing uwis meninggal utawa kapundhut wangsul dening gusti ingkang maha kuwasa.
Dasanama Tembang Sinom Serat Wedhatama
Watak Tembang Sinom
Piwulang Tembang Sinom Serat Wedhatama
- Nyuda hawa nepsu kanthi prihatin (tapa).
- Rina wengi tansah makarya kanthi gawe ati tentrem lan menehi rasa asih kanggo pepadha.
- Saben ana kalodhangan wektu kanggo laku prihatin supaya bisa manunggal karo Gusti.
- Tansaya njaga ati supaya gelem laku prihatin (gelem ngedohi hawa nepsu kanthi pasa lan tangi wengi kanggo ngibadah).
- Nduweni pangangen-angen supaya bisa usada kanthi tekun, ngendhalekake akal pikiran lan budi, uga gelem prihatin kanggo nampa kanugrahan saka Gusti.
Paugeran atau Aturan Sinom Serta Wedhatama
- Guru gatra, yaiku cacahing gatra utawa larik saben sapada (tembang sinom ana 9 gatra).
- Guru lagu, yaiku tibaning swara (dhong-dhing) ing pungkasaning gatra (guru lagu tembang sinom a, i, a, i, i, u, a, i,a).
- Guru wilangan, yaiku cacahing wanda (suku kata) saben sagatra. (guru wilangan tembang sinom 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12).
Gancaran Tembang Sinom Serat Wedhatama (Pada 1-5)
- Sinom Serat Wedhatama Pada 1
Tembung Angel | Tegese |
nuladha | nyonto |
laku | tumindak |
utama | becik |
tumraping | kanggo |
agung | gedhe |
ngeksiganda | Mataram |
kepati | banget-banget |
amarsudi | Nindakake kanthi temen-temen |
pinesu | Dietog kanthi temen-temen |
tapa brata | Nglakoni mati raga sarta sumingkir saka karamean |
amemangun | mbangun |
karyenak | Gawe enak |
tyas | Ati, kalbu, galih, penggalih, manah, driya, nala, prana, wardaya |
sasama | Padha padha, sesama |
Gancaran Tembang Sinom Pada 1
Gatra | Gancaran |
Nuladha laku utama | Nyonto tumindak kang becik |
Tumraping wong tanah Jawi | Kanggo wong ing tlatah Jawa |
Wong agung ing Ngeksiganda | Wong gedhe ing Mataram |
Panembahan Senapati | Panembahan Senapati |
Kepati amarsudi | Ngudi kanthi banget-banget |
Sudaning hawa lan nepsu | Ngurangi hawa lan nepsu |
Pinesu tapa brata | Ngudi tapa brata |
Tanapi ing siyang ratri | Uga ing awan lan bengi |
Amemangun karyenak tyasing sasama | Mbangun gawe enak atining pepadha |
- Sinom Serat Wedhatama Pada 2
Tembung angel | Tegese |
Samangsa | Ing wektu |
Pasamuwan | Patemon |
Marta | Lembah manah |
Martani | Rasa ngabari |
Sinambi | Nyambi |
Kala-kalaning | Wektu/nalika |
Asepi | Sepi |
Lelana | Mider-mider |
Teka-teki | Tapa |
Gayuh | Ngranggeh |
Geyongane | Gandhulane |
Kayun | Karep |
Kayungyun | Kesengsem |
Eninging | Beninge |
Sanityasa | Tansah |
Pinrihatin | Prihatin |
Pungguh - Panggah | Kukuh sentosa |
Guling | Turu, nendra |
Gancaran Tembang Sinom Pada 2
Gatra | Gancaran |
Samangsane pasamuwan | Ing wektu patemon |
Memangun marta martani | Mbangun lembang manah lan ngabari |
Sinambi ing saben mangsa | Nyambi ing saben wektu |
Kala- kalaning asepi | Wektu/nalika sepi |
Lelana teka-teki | Lelungan tapa |
Gayuh geyongane kayun | Ngranggeh gandhulane pepinginan |
Kayungyun eninging tyas | Kesengsem beninge ati |
Sanityasa pinrihatin | Tansah prihatin |
Pungguh-panggah cegah dhahar lawan guling | Kukuh sentosa ngurangi mangan lan turu |
- Sinom Serat Wedhatama pada 3
Tembung Angel | Tegese |
Mendra | Lunga |
Wisma | Omah |
Lelana | Mider - Mider |
Laladan | Daerah, tlatah, wewengkon, patrap |
Ngingsep | Nyerot |
Sepuhing | Tuwane |
Sopana | Dalan |
Mrih | Nglanjutake, marang |
Pana | Terang pangertine |
Pranaweng | Padhaning |
Kapti | Karep |
Tistising tyas | Apa kang di idham-idhamake |
Marsudi | Ngudi |
Mardawaning | Alusing |
Budya tulus | Budya tulus |
Mesu | Ngetog kekuwatan |
Reh | Pratingkah, prakara,bab |
Kasudarman | Kautaman |
Jalanidhi | Samodra |
Sruning | Sruning/bantere |
Brata | Tapa |
Kataman | Oleh |
Dytamika | Karohanen |
Gatra | Gancaran |
Saben mendra saking wisma | Saben lunga saka omah |
Lelana leladan sepi | Mider-mider ing daerah sepi |
Ngingsep sepuhing sopana | Nyerot tuwane dalan |
Mrih pana pranaweng kapti | Nganjutake enthek ambegan karep |
Tistising tyas marsudi | Ngudi apa kang diidham-idhamake |
Mardawaning budya tulus | Alusing budya tulus |
Mesu reh kasudarman | Ngetog kakuwatan prakara kautaman |
Neng tepining jalanidhi | Ing pinggiring samodra |
Sruning brata kataman wahyu dyatmika | Sruning tapa oleh pituduh karohanen |
- Sinom Serat Wedhatama Pada 4
Arti Tembang Sinom Per-Kata
Tembung Angel | Tegese |
Wikan | Weruh, ngerti |
Wengkunindeng | Pinggiring, batesing |
Kederan | Diubengi |
Den | Di |
Ideri | Diideri |
Kinemat | Dimangerteni |
Driya | Ati |
Rinegem | Gegem |
Dumadya | Dadiya |
Angratoni | Angratoni |
Nenggih | Yaiku |
Dedeg | Duwuring pawakan |
Gayuh | Ngranggeh |
Gegana | Langit, awang-awang |
Umara | Maju |
Marak | Marak |
Maripih | Maripih |
Sor | Kalah |
Prabawa | Kaluhuran |
Ngeksiganda | Mataram |
Gancaran Tembang Sinom Pada 4
Gatra | Gancaran |
Wikan wengkuning samudra | Ngerti pinggiring samodra |
Kederan wus den ideri | Diubengi wis diideri |
Kinemat kamoting driya | Dimangerteni kamoting ati |
Rinegem sagegem dadi | Nggegem sagegem dadi |
Dumadya angratoni | Dadiya angratoni |
Nenggih kangjeng ratu kidul | Yaiku kangjeng ratu kidul |
Dedeg gayuh gegana | Dhuwuring pawakan ngranggeh awang-wang |
Umara marak maripih | Maju marak maripih |
Sor prabawa lan wong agung ngeksiganda | Kalah kaluhuran lan wong gedhe Mataram |
- Sinom Serat Wedhatama Pada 5
Arti Tembang Sinom Per-Kata
Tembung angel | Tegese |
Dahat | Banget, tenan-tenan |
Denira | Olehe |
Aminta | Anjaluk |
Sinupeket | Diraketake |
Palimunan | Sepi |
Pasaban | Papan sing kerep ditekani |
Sumanggem | Saguh |
Anyanggemi | Netepi, mbenerake |
Karsa | Karep |
Tinamtu | Mesthi, tentu |
Supangate | Pitulungane, pangestune |
Teka-teki | Tapa |
Teken janggut suku jaja | Cangkingan mlaku |
Gancaran Tembang Sinom Pada 5
Gatra | Gancaran |
Dahat denira aminta | Olehe njaluk tenanan |
Sinupeket pangkat kanthi | Diraketakedrajat binarengan |
Jroning alam palimunan | Njeroning alam sepi |
Ing pasaban saben sepi | Ing papan sing kerep ditekani saben sepi |
Sumanggem anyanggemi | Saguh netepi/mbenerake |
Ing karsa kang wus tinamtu | Ing karep kang wis mesthi |
Pamrihe mung aminta | Pamrihe mung njaluk |
Supangate teka-teki | Pitulungane tapa |
Nora ketang teken janggut suku jaja | Ora ketang cangkingan mlaku |
Cara Nggancarke Tembang Macapat Sinom
- Nambahi tembung supaya luwih gampang dimangerteni.
- Ukara kang nganggo basa kawi utawa jawa kuna kudu dijarwakake.
- Tembung sandi/garba kudu diudhari.
- Ukara kang akiket nganggo paugeran baliswara kudu diudhari.
- Menawa perlu, bisa uga ngilangi utawa nambahi ater-ater, seselan, lan panambang.
Demikianlah artikel yang penulis bagikan mengenai Tembang Sinom Serat Wedhatama (Gancaran dalam Bahasa Jawa LENGKAP). Semoga bermanfaat :)